Voordat je aan de slag gaat
- Voordat je met brandbare koudemiddelen gaat werken, zijn er 4 zaken waar je goed op moet letten:
- Goede ventilatie
- Het continu dragen van persoonlijke gasdetectie
- Dat je omgeving vrij is van ontstekingsbronnen
- Een blusapparaat binnen handbereik
Ventilatie
- Zorg ervoor dat de ruimte waarin je werkt goed geventileerd is.
- Indien nodig, pas je geforceerde ventilatie toe.
- Dit doe je met een geschikte ventilator (Ex)
Detectie: gasmeter
- Persoonlijke detectie is een verplichte PBM.
- De persoonlijke detectie bestaat uit 2 gereedschappen: de gasmeter en de lekzoeker.
- Bij het uitvoeren van je werk moet je een gasmeter hebben die als volgt is ingesteld:
- Alarm 1: 10 % LEL (afgesteld op methaan of het brandbare koudemiddel)
- Alarm 2: 20 % LEL (afgesteld op methaan of het brandbare koudemiddel)
Detectie: concentratie van gas
- De concentratie van gas in de lucht kan op 2 manieren worden aangegeven: in volumeprocent (VOL%) of parts per million (ppm).
- VOL% is vooral bij hogere concentraties, bijvoorbeeld: er zit 20.9 VOL% zuurstof in de lucht.
- Lagere concentraties worden aangegeven met ppm.
- De verhouding tussen beide is 1 VOL% = 10.000 ppm
- Voor propaan worden de volgende waarden aangehouden:
- 10 % LEL = 1000 ppm = 1800 mg/m3
- 20 % LEL = 2000 ppm = 3600 mg/m3
Detectie: lekzoeker
- Naast de gasdetector is je elektronische lekzoeker een belangrijk gereedschap om je te beschermen.
- Deze is ingesteld op een nauwkeurigheid van 5 ppm en zal ook kleine hoeveelheden propaan detecteren.
- Vooral handig in de buitenlucht.
- Let op deze elektronische lekdetector moet Ex uitgevoerd zijn.
Ontstekingsbronnen
- Naast ventilatie en gasdetectie moet je ervoor zorgen dat je werkplek vrij is van ontstekingsbronnen.
- Als er bij een koelinstallatie een ontstekingsbron aanwezig is, kan een lekkage leiden tot een explosie. Een explosie kan voorkomen worden door te zorgen dat:
- er geen explosieve atmosfeer ontstaat. Dit kan door lekkage te vermijden of door de concentratie te verlagen door middel van ventilatie.
- er geen ontstekingsbronnen aanwezig zijn op plaatsen waar zich een explosiemengsel kan voordoen. Indien elektrische apparatuur moet worden gebruikt, moet deze geschikt zijn voor de ATEX zone waar het zich in bevindt.
- Voordat je gaat werken moet je een aantal voorzorgsmaatregelen nemen om ontstekingsbronnen te voorkomen:
- Roken en open vuur is verboden;
- Gebruik goed gereedschap om mechanische vonken te voorkomen;
- Draag schoenen en werkkleding van materiaal dat niet kan overgaan tot elektrostatische lading (ESD-veilige certificering);
- Voorkom statische ladingen door goede aarding toe te passen;
- Elektrische onderdelen kunnen vonken veroorzaken, kies onderdelen die voldoen aan de aanwezige ATEX omgeving.
Ontstekingsbronnen: mechanische vonken
- Ontstekingsbronnen zijn gevaarlijk omdat ze mechanische vonken kunnen veroorzaken.
- In combinatie met een lekkage kunnen mechanische vonken leiden tot een explosie of brand.
- Enkele voorbeelden van elektrische onderdelen die mechanische vonken kunnen veroorzaken zijn:
- Aan/uit-schakelaars;
- Lichtschakelaars;
- Standaard thermostaten;
- Standaard compressorrelais en overbelastingbeschermers (klixons);
- Standaard pressostaten (hogedruk, lagedruk en olie verschildruk);
- Standaard timers (bijvoorbeeld voor ontdooiing) en controllers.
Blusapparaat
- Zoals gezegd kunnen mechanische vonken leiden tot een explosie of brand.
- Hierom moet je een geschikt blusapparaat in je werkgebied hebben.
- Dit kunnen 2 type brandblussers zijn: CO2 of ABC-poeder.
- Controleer de datum van de brandblusser!
Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM)
- Naast ventilatie, detectie, ontstekingsbronnen en een blusapparaat zijn persoonlijke beschermingsmiddelen ook verplicht.
- Voorbeelden van PBMs zijn:
- Gelaatsbescherming/veiligheidsbril
- Gehoorbescherming
- Antistatische werkkleding en schoenen van materiaal dat niet kan overgaan tot elektrische lading
- Werkhandschoenen. Gebruik viton (viton-butyl) handschoenen tegen bevriezings- en chemisch gevaar. Werkhandschoenen moeten antistatisch zijn!
Apparatuur
- Gereedschap en PBM moeten dus geschikt zijn voor werken met koelinstallaties (vonkvrij, Ex, geschikt voor zone).
- Niet aantoonbaar geschikt? Dan zijn er veiligheidsmaatregelen die je in acht moet nemen:
- Controleer dat de aan/uit schakelaar de enige mogelijke ontstekingsbron is;
- Zet het apparaat in de aan-positie voordat je deze aansluit op het stroom;
- De aan/uit bediening vindt plaats met de stekker van het apparaat, buiten de gevarenzone (3 meter van de koelinstallatie);
- Het apparaat wordt buiten de gevarenzone geplaatst op een goed geventileerde plek. Bij voorkeur in de buitenlucht.
Checklist
- Propaan is een vluchtig koudemiddel. Ook nadat een installatie koudemiddelvrij is gemaakt en gespoeld met een argon/Co2-mengsel kan er sprake zijn van uitdampend koolwaterstof.
- Daarom is het belangrijk dat je voordat je gaat werken aan het koudemiddelencircuit of gaat lassen of solderen, altijd detectie uitvoert.
- Om er zeker van te zijn dat alle voorzorgsmaatregelen getroffen zijn, is er een checklist.
